2. Dziewanna to nasze Polskie dziedzictwo i melodia przeszłości.

Dziewanna to prawdziwa królowa łąk i ogrodów. Wyróżnia się swoją majestatyczną posturą na tle otaczającej ją roślinności. Stała się bohaterką ludowego przysłowia: „Gdzie rośnie dziewanna, tam bez posagu panna”. To stwierdzenie jest nawiązaniem do gleb, na których dziewanna zwykła rosnąć w naturalnych warunkach. Dziewanna jest w stanie wyrosnąć i przeżyć na glebach ubogich w składniki odżywcze.

3. Galeria zdjęć

(Jeśli galeria nie wyświetla się prawidłowo, odśwież stronę).

Ciekawostka 1. W czarnych plamkach produkuje żywicę, która w większych ilościach wykazuje działanie narkotyczne.

Ciekawostka 2. Gęsto kwitnąca przez całe lato sugeruje, że nadchodzi wyjątkowo mroźna zima.

Kwitnie od lipca do września. Surowcem leczniczym jest kwiat dziewanny (Verbasci flos). Kwiaty łatwo odchodzą od rośliny, więc szybko się zbiera na cenny preparat. Łatwo też stracić surowiec przez wichurę, dlatego nie zwlekaj, bo do przygotowania pełnowartościowego preparatu będziesz potrzebować najlepiej wykształcone kwiaty.

4. Na wideo słów kilka o dziewannie - Zielarz Marcin Sędkowski.

5. Ależ to było radosne spotkanie! - Dziewanna Albinoska

6. Kiedy stosować dziewannę?

7. Właściwości lecznicze i zastosowanie dziewanny.

W kosmetyce: Dziewanna to roślina o wielu właściwościach leczniczych i pielęgnacyjnych. Napary przygotowane z tej rośliny mają zdolność wzmacniania cebulek włosowych, co sprawia, że włosy stają się mocniejsze i bardziej odporne na uszkodzenia. Dziewanna pomaga również w walce z łupieżem, jednym z najczęstszych problemów dotyczących skóry głowy. Można ją dodać do mieszanki szamponowej, aby wzmocnić jej działanie przeciwłupieżowe.

Wzmacnia organizm: Związki chemiczne obecne w dziewannie, takie jak flawonoidy i karotenoidy, zwiększają odporność ścian naczyń włosowatych, co przyczynia się do poprawy krążenia krwi. Regulują one również przepuszczalność naczyń, co może być korzystne dla zdrowia skóry i włosów. Dziewanna może być stosowana zewnętrznie na oparzenia, stłuczenia, stany zapalne skóry, wypryski alergiczne oraz w przypadku zapalenia uszu. Pomaga w łagodzeniu objawów i przyspiesza proces gojenia. Może być również używana do oczyszczania porów, nawilżania skóry oraz w pielęgnacji cery.

Na układ oddechowy: Jednym z najbardziej cenionych zastosowań dziewanny jest wsparcie dla układu oddechowego. Napar z jej liści pomaga łagodzić ból gardła, zmniejszać kaszel i wspierać leczenie astmy. Działa również wykrztuśnie, co oznacza, że może pomóc w usuwaniu śluzu z dróg oddechowych. W chorobach dróg oddechowych, takich jak angina, przeziębienie, grypa czy chrypka, dziewanna może być stosowana do łagodzenia objawów i przyspieszenia procesu leczenia.

8. Szeroki zakres zastosowania:

• Dziewanna jest wszechstronną rośliną o wielu zastosowaniach leczniczych. Można z niej przygotować odwar, który działa jako środek wykrztuśny i łagodzący.
• Jest też skuteczna w postaci nasiadówek w przypadku hemoroidów, a także w leczeniu stanów zapalnych jamy ustnej czy przy świerzbiączce.
• Jej sproszkowane nasiona są idealne do tworzenia maści na ropne rany i wrzody. Połączenie tych nasion z sokiem z marchwi przynosi ulgę karmiącym matkom z bolącymi brodawkami sutkowymi.
• Tradycyjna nalewka z dziewanny od wieków jest ceniona za swoje właściwości w leczeniu schorzeń stawów, zapaleń korzonków nerwowych i dny moczanowej. Wino przyrządzone z dziewanny to sprawdzony środek na uporczywy kaszel.
• Natomiast świeże kwiaty sparzone wrzątkiem mogą pomóc w łagodzeniu ran i oparzeń, podobnie jak liście dziewanny ugotowane w mleku.
• Olejek przygotowany ze świeżych kwiatów dziewanny i oliwy jest pomocny w leczeniu bólów spowodowanych zapaleniem uszu czy gardła.

Ma działanie wykrztuśne, eliminując śluz i zatory, zazwyczaj stosowana w przypadku schorzeń układu oddechowego, takich jak zapalenie oskrzeli, astma, rozedma płuc czy alergie. Dodatkowo wykazuje właściwości przeciwzapalne i może być wykorzystywana w łagodzeniu kaszlu, bólu gardła oraz w przypadku zatorów w układzie limfatycznym. Pomaga również w redukcji guzów i czyraków.

9. Tłumaczenia badań naukowych nad dziewanną

1. "Dziewanna zwyczajna (Verbascum thapsus L., Scrophulariaceae) to roślina lecznicza stosowana w leczeniu chorób zapalnych, astmy, spazmatycznego kaszlu, biegunki i innych problemów płucnych. Celem tego badania była ocena aktywności biologicznej ekstraktów dziewanny zwyczajnej i komercyjnych produktów dziewanny przy użyciu wybranych laboratoryjnych testów biologicznych, w tym antybakteryjnego, przeciwnowotworowego. Ekstrakty przygotowano w wodzie, etanolu i metanolu. Działanie antybakteryjne (zwłaszcza ekstrakt wodny) zaobserwowano w przypadku Klebsiella pneumonia, Staphylococcus aureus, Staphylococcus epidermidis i Escherichia coli. Wszystkie ekstrakty hamowały nowotwory wywołane przez Agrobacterium tumefaciens w tkance krążka ziemniaka."  >> Źródło

2. "Liście i kwiaty gatunku Verbascum są stosowane w leczeniu chorób układu oddechowego, hemoroidów, bólu reumatycznego i ran, a także w leczeniu egzemy i innych rodzajów stanów zapalnych skóry w tradycyjnej medycynie tureckiej." >> Źródło

3. "Verbascum sinuatum (V. sinuatum), czyli dziewanna zatokowa, to roślina należąca do rodziny Scrophulariaceae i jest stosowana jako składnik naparów medycyny tradycyjnej w leczeniu wielu chorób. Nadziemna część tej rośliny jest źródłem związków bioaktywnych, zwłaszcza polifenoli i irydoidów.  Bioaktywne związki mają wiele działań biologicznych, takich jak działanie przeciwutleniające, przeciwnowotworowe, pro-sercowo-naczyniowe, przeciwdrobnoustrojowe, przeciwcukrzycowe i neuroprotekcyjne." >> Źródło

4. "Rośliny lecznicze stanowią bogate źródło tradycyjnych leków, a wiele obecnie stosowanych leków pochodzi bezpośrednio lub pośrednio z roślin. Verbascum thapsus L. (dziewanna wielka lub dziewanna), zioło lecznicze występujące naturalnie w Afryce Północnej, Azji Zachodniej i Środkowej oraz w Europie, zostało sprowadzone do obu Ameryk i Australii. Stosowano go jako lek na choroby płuc, skóry i gardła i ma długą historię znaczenia terapeutycznego, szczególnie jako środek ściągający i uspokajający. Obecnie suszone liście, kwiaty, różne ekstrakty roślinne i olejek kwiatowy są stosowane w kilku preparatach w tradycyjnej medycynie indyjskiej. Ekstrakt pobrany z korzeni pomaga zminimalizować ból zęba, a także łagodzi sztywność i drgawki. Dziewanna zawiera szeroką gamę fitoskładników, takich jak flawonoidy, irydoidy, glikozydy fenyloetanoidowe i fenylopropanoidowe, saponiny, a także witaminę C i minerały. Najcenniejszymi składnikami są kumaryna i hesperydyna, które posiadają właściwości lecznicze. Pojawiająca się literatura oparta na badaniach eksperymentalnych dziewanny wskazuje na różnorodne właściwości biologiczne i farmakologiczne, w tym działanie przeciwwirusowe, przeciwutleniające, przeciwbólowe, uspokajające, przeciwzapalne, nasenne, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, a także przeciwnowotworowe." >> Źródło

>> Więcej badań nad dziewanną.

10. Prawidłowe przygotowanie i przeciwwskazania do stosowania

Wtulając ręce w ciepłą filiżankę naparu z dziewanny, czujemy, jak natura otula nas swoim ciepłem i troską o nasze zdrowie. To uczucie bezpieczeństwa, miłości i połączenia z ziemią. Działanie dziewanny jest jak matczyna miłość – delikatna, ale pełna mocy.

Dziewanna wchodzi w skład słynnej mieszanki ziół szwajcarskich na kaszel (pozostałe zioła to owoc biedrzeńca anyżu, korzeń lukrecji gładkiej, korzeń krzyżownicy wirginijskiej, korzeń prawoślazu lekarskiego, kwiat kocanki piaskowej, kwiat malwy czarnej, liść podbiału, ziele macierzanki piaskowej oraz ziele tymianku).

W weterynarii używano naparu oraz chłodnych ekstraktów z kwiatów dziewanny jako środka ochronnego w przypadku dolegliwości żołądkowo-jelitowych oraz podrażnień górnych dróg oddechowych.

11. Gdzie rośnie dziewanna i gdzie jej szukać?

Dla wielu ludzi dziewanna jest częścią krajobrazu ich dzieciństwa lub młodości. Może przypominać o beztroskich chwilach spędzonych na łonie natury, o spacerach po łąkach czy zabawach wśród kwiatów.

Staropolskie powiedzonko „Gdzie rośnie dziewanna tam bez posagu panna” podpowiada, gdzie powinniśmy jej szukać. Rośnie na glebach ubogich w składniki odżywcze i przez to wyróżnia się, rosnąc niemalże samotnie na piaszczystych terenach. Wyrasta na mało żyznych glebach, nasłonecznionych wzgórzach, zboczach i suchych pastwiskach. Często spotykana na polach przy lasach. Dziewanna na polu jest też znakiem jakości gleb dla osób, które szukają urodzajnej ziemi pod uprawy, a więc swoim wyglądem i obecnością na takiej ziemi powinna dać informację o jej jakości.

Na powyższym zdjęciu udało mi się uchwycić ciekawą perspektywę dziewanny i przypadkowego korzenia drzewa. W tle mój tata (stary zielarz z kolejnego pokolenia) robi rekonesans terenu.

Na powyższym wideo widać dziewannę, która wyrosła na plaży! Jej długie korzenie umożliwiają jej czerpanie wody z podziemnych wilgoci w glebie.

12. Nazewnictwo ludowe

Wróćmy do korzeni nazewnictwa. Dziewanna, w świecie nauki znana jako Verbascum, jest dumą rodziny trędownikowatych. Choć nazwa tej rodziny może brzmieć nieco odrzucająco, to warto ją zapamiętać, gdyż skrywa ona w sobie wiele fascynujących roślin, takich jak chociażby trędownik bulwiasty (Scrophularia nodosa L.), który wykorzystuje się między innymi na przewlekłe stany zapalne i bóle stawów, mięśni, oraz na choroby zakaźne i autoimmunologiczne.

13. Gatunki dziewanny

14. Jak odróżnić od siebie dziewannę wielkokwiatową i kutnerowatą?

Dziewannę kutnerowatną (Verbascum phlomoides) można pomylić z innymi gatunkami wielkowiatowymi, szczególnie z powszechnie występującą dziewanną wielkokwiatową (Verbascum densiflorum Bertol.) Dziewanna kutenerowata jest bardziej omszona i pokrywa tzw. kutnerem (ang. tomentose, łac. tomentosus), czyli gęste, poplątane włoski okrywające liście, łodygę i owoce u niektórych roślin. Poza tym rodzi nieco luźniejsze grona żółtych kwiatów, a kwitnąca łodyga często ma nieco wełnisty wygląd ze względu na obecność włosków. Jej liście są bardziej owłosione, co nadaje im wełnisty wygląd, dlatego czasami nazywa się je dziewanną wełnianą (nie mylić z dziewanną wełnistą Verbascum lanatum Schrad.). Charakterystyczne są również pręciki w kwiatach, ponieważ na pięć z nich, trzy są mocno owłosione.

D. Wielkokwiatowa - Verbascum densiflorum: Kwiaty są ułożone w gęste grono, co jest charakterystyczne dla tej rośliny i jest odzwierciedleniem w jej nazwie (V. denisflorum od angielskiego"denseflower", dense - gęsty, flower - kwiat.). Kwiaty są żółte, często z ciemniejszymi pylnikami.

D. Kutnerowata - Verbascum phlomoides: Kwiaty są nieco rzadziej rozmieszczone na łodydze niż w V. densiflorum. Łodyga jest często bardziej owłosiona, co nadaje jej "wełnisty" wygląd.

15. Uprawa dziewanny w ogrodzie lub na polu

Mimo że na dziko wyrasta na ubogich glebach, nie oznacza, że takie warunki masz jej zapewnić w ogrodzie. Wręcz przeciwnie. Zdolność do wyrośnięcia w ekstremalnych warunkach świadczy o jej wyjątkowym potencjale, natomiast w jakościowej glebie może pokazać pełnię swoich możliwości.

Uprawianie dziewanny zaczyna się od wysiewu jej delikatnych nasion, które potrzebują obfitego światła do kiełkowania. Po posianiu ich bezpośrednio w glebie pod koniec lipca lub na początku sierpnia nie ma potrzeby ich przykrywania. Wystarczy delikatnie je przycisnąć do ziemi, aby miały szansę na rozwój. Alternatywnie można je wysiać wczesną wiosną w rozsadniku lub inspekcie, a następnie przenieść na stałe miejsce w ogrodzie.

1. Wybór miejsca: Dziewanna najlepiej rośnie w miejscach słonecznych. Dobrze jest wybrać miejsce, które jest dobrze nasłonecznione przez większość dnia. Lubi mieć sporo miejsca wokół siebie, więc warto zapewnić jej miejsce wśród niskich ziół, które nie będą jej przeszkadzać.
2. Gleba: Dziewanna preferuje gleby dobrze przepuszczalne, lekko piaszczyste i ubogie w składniki odżywcze. Jeśli masz ciężką, gliniastą glebę, możesz poprawić jej strukturę dodając piasek lub kompost. Zbyt ciężkie gleby mogą przyczyniać się do słabszego wzrostu oraz zamierania.
3. Siew: Nasiona dziewanny można siać bezpośrednio na stałe miejsce w ogrodzie wiosną lub jesienią. Przed siewem warto nasiona namoczyć przez około 24 godziny, co przyspieszy ich kiełkowanie. Nasiona zachowują zdolność do kiełkowania nawet przez 100 lat!
4. Podlewanie: Dziewanna jest dość odporna na suszę, ale w okresie wzrostu warto ją regularnie podlewać, zwłaszcza jeśli panuje długi okres bezdeszczowy.
5. Nawożenie: Dziewanna nie potrzebuje intensywnego nawożenia. Jeśli gleba w Twoim ogrodzie jest uboga, możesz dodać trochę kompostu lub nawozu organicznego wiosną.
6. Choroby i szkodniki: Dziewanna jest stosunkowo odporna na choroby i szkodniki. Jednak warto obserwować rośliny i w razie potrzeby podjąć odpowiednie działania.
7. Przycinanie: Po przekwitnięciu warto przyciąć przekwitłe kwiatostany, aby roślina nie zużywała energii na tworzenie nasion i zachowała atrakcyjny wygląd.
8. Rozmnażanie: Dziewanna łatwo rozmnaża się z nasion. Możesz zbierać dojrzałe nasiona z rośliny i przechowywać je w chłodnym i suchym miejscu do następnego sezonu.

Pamiętaj, że istnieje wiele odmian dziewanny, które różnią się wyglądem i wymaganiami uprawowymi. Zawsze warto zapoznać się z konkretnymi zaleceniami dotyczącymi wybranej odmiany.

16. Stare powiedzonka i porzekadła o dziewannie

"Dziewanna przy progu, strzeże dom od złego rogu." 

"Dziewanna w ogrodzie stoi, chroni dom przed złem co broi."

„Gdzie rośnie dziewanna, tam bez posagu panna” 

"Kto regularnie dziewannę spożywa, temu zdrowia nie ubywa"

17. Mity, ciekawostki, legendy, magia i rytuały

1. Magiczne właściwości: W niektórych tradycjach wierzy się, że dziewanna posiada moc ochrony przed złymi duchami i negatywną energią. Suszone liście czy kwiaty mogły być używane do wypędzania negatywnych energii z domu lub jako amulet ochronny.
2. Rytuały i obrzędy: Dziewanna była czasem używana w rytuałach związanych z płodnością, miłością i ochroną. Mogła być również składnikiem kadzideł używanych w rytuałach.
3. Legendy: W niektórych kulturach mówi się, że dziewanna rosła na polach bitewnych, gdzie wojownicy polegli w walce. Dlatego była czasem kojarzona z duchami poległych wojowników i miała pomagać w komunikacji z zaświatami.
4. Sny: Wierzono, że poduszka wypełniona liśćmi dziewanny może przynieść prorocze sny lub chronić śpiącego przed koszmarami.
5. Miłość: W niektórych tradycjach wierzono, że dziewanna może pomóc w przyciąganiu miłości lub wzmocnieniu istniejącego związku.
6. Ochrona przed czarami: W niektórych wierzeniach ludowych dziewanna była używana jako ochrona przed czarami i urokami. Mogła być noszona jako amulet lub zawieszona nad drzwiami, aby chronić domostwo.
7. Komunikacja z duchami: Dziewanna była czasem używana w rytuałach mających na celu komunikację z duchami lub przodkami. Wierzono, że może pomóc w nawiązaniu kontaktu z zaświatami.

18. Staropolska legenda o uciekającej Dziewannie

W dawnych czasach, w głębokich lasach Europy Środkowej, żyła piękna i tajemnicza nimfa o imieniu Dziewanna. Jej imię pochodziło od słowa „dziewczyna”, ale dla miejscowych ludzi była ona znana jako opiekunka przyrody, zwierząt i wszystkich istot żyjących w lesie.

Dziewanna miała długie, złote włosy, które falowały jak kłosy pszenicy na wietrze. Jej oczy były głębokie i zielone jak liście w środku lata, a jej śmiech przypominał szum wody w górskim strumieniu.

Mieszkańcy pobliskich wiosek szanowali Dziewannę i często zwracali się do niej o pomoc w trudnych chwilach. Kiedy susza nawiedzała ich pola, Dziewanna tańczyła w deszczu, przywołując chmurki, które nawadniały ich uprawy. Kiedy zima była zbyt surowa, śpiewała kołysanki, które przynosiły ciepłe wiatry.

Jednak nie wszyscy darzyli Dziewannę miłością. Pewien młody i ambitny władca, Jarogniew, chciał posiąść moc Dziewanny dla siebie. Słyszał legendy o jej zdolnościach i postanowił ją uwięzić, aby wykorzystać jej moce dla własnych celów.

Pewnej nocy, Jarogniew wraz ze swoimi wojownikami wtargnął do lasu, próbując pojmać Dziewannę. Ale las stał w obronie swojej opiekunki. Drzewa zakrzywiały się, tworząc bariery, a zwierzęta atakowały najeźdźców. Mimo to Jarogniew był nieustępliwy.

W końcu, widząc, że nie jest w stanie pokonać sił natury, Dziewanna postanowiła poświęcić się dla dobra lasu. Przemieniła się w piękny kwiat o złotych płatkach, który miał moc chronić las przed wszelkim złem.

Jarogniew, nieświadomy jej przemiany, opuścił las, myśląc, że Dziewanna uciekła. Od tamtej pory, każdego roku, w środku lata, las rozkwitał tysiącami złotych kwiatów, które były symbolem obecności Dziewanny i jej wiecznej troski o przyrodę.

Mieszkańcy wiosek zrozumieli poświęcenie Dziewanny i zaczęli czcić ją jako patronkę lasu, przyrody i wszystkich istot żyjących. Kwiat w którym zamieszkała nazwali „Złotą Dziewanną”, a każdego roku świętowali jej obecność, dziękując za opiekę nad ich ziemią.

19. Symbolika dziewanny

20. Znaczenie dziewanny dla Słowian

Dziewanna, znana również jako Divana, była jedną z postaci w mitologii słowiańskiej. Jej imię pochodzi od słowa "dziewczyna" lub "dziewica", co podkreśla jej związek z dziewictwem, czystością i nienaruszalnością.

W mitologii słowiańskiej Dziewanna była boginią dziewictwa, młodości i przyrody. Jej postać była często przedstawiana jako młoda kobieta otoczona kwiatami i zwierzętami. Wierzono, że ma moc chronienia przed złymi duchami i chorobami. Jej atrybutami były kwiaty, zwłaszcza dziewanny, które były uważane za święte i miały moc ochronną.

W niektórych wierzeniach Dziewanna była łączona z innymi bóstwami słowiańskimi. Mogła być na przykład uważana za siostrę Dazhboga, boga słońca i dnia, choć różne źródła podają różne informacje na temat jej rodzeństwa i relacji z innymi bóstwami.

W tradycyjnych wierzeniach słowiańskich Dziewanna była również czczona w obrzędach związanych z miłością i płodnością. Młode dziewczęta często korzystały z różnych wróżb i rytuałów, aby dowiedzieć się, kiedy spotkają swoją prawdziwą miłość lub aby przyciągnąć do siebie ukochanego. Dziewanna była również uważana za opiekunkę dziewic i młodych kobiet.

Podziel się wiedzą z tego artykułu ze znajomymi.

DLACZEGO WARTO ZNAĆ SIĘ NA ZIOŁACH I ZIOŁOLECZNICTWIE?

> Sprawdź książkę i kursy zielarza, a także ekstrakty zielarskie prosto z Zielarni Sędkowskiego